Computergegenereerde nummers van Nirvana, Jimi Hendrix, Amy Winehouse en Jim Morrison: het verrassende resultaat van een nieuw project dat de aandacht vestigt op geestesziekten

Sinds de dood van Kurt Cobain in 1994 hebben Nirvana-fans gefantaseerd over de muziek die hij zou hebben gemaakt als hij nog had geleefd. Maar behalve “You Know You’re Right”, de nogal schurftige meditatie die de groep een paar maanden voor zijn zelfmoord opnam, en een paar opmerkingen die hij met vertrouwelingen deelde rond een mogelijke samenwerking met R.E.M.’s Michael Stipe, liet hij ons vooral met vragen achter.

Tot vandaag dus. Nu heeft “Over the Bridge”, een organisatie uit Toronto die muzikanten die worstelen met mentale issues bijstaat een “nieuw” Nirvana nummer gemaakt met behulp van kunstmatige intelligentie. De gitaarriffs variëren van rustig, “Come as You Are”-achtig getokkel tot razende, Bleach-woede à la “Scoff.” En teksten als, “The sun shines on you but I don’t know how,” en een verrassend, opzwellend refrein, “I don’t care/I feel as one, drowned in the sun,” hebben suggestieve, Cobaineske kwaliteiten.

Maar behalve de zang – het werk van Eric Hogan, frontman van “Nevermind”, een Nirvana Tribute Band – is volgens de makers alles in het nummer, van de zinswendingen tot de roekeloze gitaarprestaties, het werk van computers. 

Het nummer “Drowned in the Sun”, maakt deel uit van “Lost Tapes of the 27 Club”, een project met songs die geschreven en grotendeels uitgevoerd zijn door machines in de stijl van andere muzikanten die op hun 27ste stierven: Jimi Hendrix, Jim Morrison, en Amy Winehouse. Elk nummer is het resultaat van AI-programma’s die tot 30 nummers van elke artiest analyseren en de zangmelodieën, akkoordwisselingen, gitaarriffs en solo’s, drumpatronen en songteksten van de nummers bestuderen om te raden hoe hun “nieuwe” composities zouden klinken. 

Bij de compositie van de nummers hebben O’Connor en zijn medewerkers een beroep gedaan op Google’s AI-programma Magenta, dat muziek genereert in de stijl van bepaalde artiesten door hun werk te analyseren. Eerder heeft Sony de software gebruikt om een “nieuw” Beatles-nummer te maken, en de electropopgroep Yacht gebruikte het om hun 2019-album Chain Tripping te schrijven.

Voor het Lost Tapes-project analyseerde Magenta de liedjes van de artiesten als MIDI-bestanden, die vergelijkbaar werken met een player-piano scroll door toonhoogte en ritme te vertalen in een digitale code die door een synthesizer kan worden gevoerd om een liedje na te maken. Na onderzoek van de notenkeuzes van elke artiest, de ritmische eigenaardigheden en de voorkeuren voor harmonie in het MIDI-bestand, creëert de computer nieuwe muziek die de staf kan doorspitten om de beste momenten eruit te pikken.

O’Connor en zijn team gebruikten een soortgelijk proces voor songteksten, met behulp van een generiek AI-programma dat een kunstmatig neuraal netwerk wordt genoemd. Ze konden de songteksten van de artiest invoeren en beginnen met een paar woorden, waarna het programma de cadans en toon van de poëzie zou raden om het af te maken. “Het was een hoop vallen en opstaan,” zegt O’Connor, die eraan toevoegt dat het team “pagina’s en pagina’s” songteksten onderzocht op zinswendingen die syllabisch pasten bij de vocale melodieën die Magenta produceerde.

Zodra de composities klaar waren, arrangeerde een producent alle verschillende onderdelen om de muzikant op te roepen. “Veel van de instrumentatie was MIDI met verschillende effecten er aan toegevoegd,” zegt O’Connor over de voltooide opnames. Daarna begonnen ze zangers te werven. “Iedereen die we inhuurden, werkte voor het grootste deel als tribute-artiest voor deze bands, zodat ze de inflecties konden doen en het zo realistisch mogelijk konden laten klinken,” zegt O’Connor.

Eric Hogan is de frontman geweest van Atlanta’s Nevermind: The Ultimate Tribute to Nirvana voor de afgelopen zes jaar. De band begon als een eenmalige grap voor Halloween; een excuus voor Hogan en zijn vrienden om Foo Fighters, Stone Temple Pilots, en Nirvana tribute sets op te voeren. Maar toen ze de enorme reactie zagen die hun Nirvana-set kreeg, gingen ze voluit voor grunge. Toen het Over the Bridge-team hem vroeg om mee te zingen op “Drowned in the Sun”, vond hij het project zowel ongeloofwaardig (in de meest letterlijke zin van het woord) als cool klinken. “Na het gesprek dacht ik nog steeds niet dat het echt iets was,” zegt hij. “En toen stuurden ze me bestanden en geld.”

Toen hij de muziek voor het eerst hoorde, was hij stomverbaasd. “Ik had zoiets van: ‘Ik weet niet hoe ik dit moet zingen,'” herinnert hij zich. “Ik moest de man die met de AI-track kwam het deuntje laten mompelen en  neuriën. Ik zou me raar voelen als ik probeerde aan te nemen wat Cobain zou doen. Ze moesten me een beetje een routekaart geven, en vanaf dan was het prima.”

O’Connor en zijn medewerkers staken ongeveer een jaar in research en ontwikkeling voor de nummers en nog eens zes maanden om de opnames af te krijgen. Terwijl ze werkten, zochten ze superfans van de artiesten om hen te helpen zichzelf te controleren op mogelijk plagiaat. Ze maakten zich zorgen dat het Doors-achtige nummer, “The Roads Are Alive”, misschien een beetje teveel zou klinken als Peace Frog van die groep, maar uiteindelijk besloten ze dat dit niet het geval was. “Een geluidstechnicus nam ‘Peace Frog’ en speelde het voor ons af,” zegt O’Connor. “Hij zei zoiets als: ‘Dit is wat ‘Peace Frog’ doet; dit is wat dit doet.’ Het is anders. OK, nu voelen we ons er comfortabel bij.”

Nirvana bleek een van de moeilijkste artiesten te zijn voor de machines om te benaderen. Terwijl een artiest als Hendrix songs als Purple Haze en Fire vaak opbouwde met gemakkelijk te definiëren riffs, speelde Cobain vaak vette, punky akkoordenschema’s die de computers in verwarring brachten. “Je had de neiging een muur van geluid te krijgen,” zegt O’Connor over de door Nirvana geïnspireerde muziek die Magenta produceerde. “Er is niet echt een herkenbare rode draad in al hun nummers, die nodig is om je een soort catalogus te genereren waar de machine van kan leren en uit kan putten om nieuw materiaal te maken.”

“Drowned in the Sun’ is accuraat genoeg om je die Nirvana-vibe te geven, maar niet zo accuraat dat iemand een cease-and-desist brief gaat krijgen,” beweert Hogan. “Als je kijkt naar de laatste quote-unquote Nirvana release, wat ‘You Know You’re Right’ was, dan heeft dit dezelfde soort vibe. Kurt schreef gewoon waar hij zin in had. En als hij het goed vond, dan was dat een Nirvana-song. Ik kan bepaalde dingen horen in het arrangement van ‘Drowned in the Sun’ zoals, dit is een soort In Utero-vibe hier of een Nevermind-vibe hier. … Ik begreep echt de AI ervan.”

Hogan zegt dat hij vooral de teksten waardeerde die de computer bedacht. Naar zijn mening waren Cobains woorden altijd “een soort mengelmoes,” maar hij vindt dat deze teksten directer zijn zonder Cobains typische boodschappen uit het oog te verliezen. “Dit voelde als een complete gedachte,” zegt hij.

“Het nummer zegt: ‘Ik ben een weirdo, maar ik vind het leuk,'” zegt hij. “Dat is Kurt Cobain ten voeten uit. Het sentiment is precies zoals hij het verwoord zou hebben. ‘De zon schijnt op jou, maar ik weet niet hoe’ – dat is geweldig. Wat ik uit het liedje opmaak is: ‘Ik ben naar de klote, en jij bent ook naar de klote. Het verschil is dat ik er oké mee ben en jij niet.'” 

Toen Hogan de muziek hoorde, bood hij aan om zelf gitaar te spelen, maar de producers weigerden en kozen voor een machine.

Is “Drowned in the Sun” dan een soort Frankenstein-creatie, die tegen God en het universum ingaat? “Ik weet niet of ik de beste man ben om over ethiek te praten,” zegt Hogan lachend. “Ik bedoel, ik reis door het land en doe alsof ik iemand ben.

“Ik denk dat je veel mensen gaat krijgen die dit gaan verguizen en er naar gaan kijken als: ‘Oh, het is de dood van echte muziek,'” vervolgt hij. “Maar ik vind het helemaal prima. Gebruikt als een hulpmiddel, denk ik dat het best cool is. Ik weet niet wat er legaal gaat gebeuren in de toekomst. Zodra je de weg inslaat van waar het echt goed begint te klinken, ga je wellicht problemen krijgen met het gegeven.”

De bedoeling van Over the Bridge is om mensen bewust te maken van het belang van geestelijke gezondheid.  “Wat als al die muzikanten waar we van houden ondersteuning zouden krijgen op het gebied van geestelijke gezondheid?” zegt Sean O’Connor, die in de raad van bestuur van Over the Bridge zit en ook werkt als creatief directeur voor het reclamebureau Rethink. “Op de een of andere manier wordt depressie in de muziekindustrie altijd genormaliseerd en geromantiseerd … en wordt muziek gezien als het resultaat van  authentiek lijden.”

Copyright Rolling Stone Magazine I Kory Grow